آموزش اصول جهت یابی در طبیعت بدون استفاده از قطب نما و به کمک طبیعت

یکی از مهارت هایی که هر طبیعتگرد و هرکسی که به نحوی به طبیعت پا می گذارد که ممکن است خودش را در شرایط بقا در طبیعت بیابد، باید الزاما از آن آگاهی داشته باشد، جهت یابی در طبیعت است.

اما یادگیری این مهارت برای طبیعتگردانی که اغلب به مناطقی پا می گذارند که قبلا هرگز به آنجا پا نگذاشته اند به مراتب بیشتر از یک فرد عادی مورد نیاز میباشد.

بنابراین یک طبیعتگرد یا کوهنورد یا در کل عاشقان طبیعت باید آشنایی و تجربه کافی در این مورد را پیدا نموده تا در مواقع اضطراری بتواند موجب تأمین امنیت و سلامت خویش و دیگران گردند و تجربه بدی از یک سفر بر جای نگذارند.

اهمیت یافتن جهات هنگامی بیشتر محسوس میگردد که قطب نما و سایر وسایل عقربه دار مغناطیسی در اختیار نباشد و افزون بر آن توجیه امتدادی نیز به دلیل پیدا نکردن امتدادهای مشابه میسر .نباشد برای این منظور طرق عملی مختلف وجود دارد که بر حسب اقتضاء یکی از آنها را میتوان به کار بست.

شناسایی جهات اصلی و فرعی در جهت یابی در طبیعت

جهت یابی در طبیعت عبارت است از پیدا کردن یکی از جهات اصلی روی پوسته زمین و یافتن سایر جهات نسبت به آن.

به طور کلی روی زمین چهار جهت اصلی وجود دارد که عبارت اند از :

الف – شمال

ب – جنوب

ج – شرق

د – غرب

همچنین جهاتی که در بین این چهار جهت واقع میشوند (شمال شرقی، شمالی غربی جنوب شرقی جنوب غربی) جهات فرعی نام دارند.

بدست آوردن سایر جهات نسبت به یکی از جهات اصلی به این صورت است که اگر رو به شمال بایستید پشت سر جنوب سمت راست مشرق و سمت چپ مغرب خواهد بود.

چگونه در طبیعت جهت یابی کنیم؟ بدون استفاده از قطبی نما

بنابراین برای پیدا کردن یکی از جهات اصلی از وسایل عقربه دار مغناطیسی استفاده می شود. در عین حال اگر این گونه وسایل در اختیار نباشد میتوان از روشهای بدون وسیله که در روز و شب مورد استفاده قرار میگیرد، بهره گرفت.

پر واضح است که در چنین مواقعی از دقت کار کاسته شده و جهات با دقت کمتری مشخص میشود که در ادامه تشریح خواهد شد.

مطلب مفید دیگر: آموزش تصفیه آب در طبیعت + انواع آلودگی های آب

انواع جهت یابی در طبیعت در روز

در ادامه چند راه در دسترس و آسان که دقت نسبتا بیشتری دارند و کارایی آنها برای جهت یابی به کمک طبیعت طی سالها استفاده به اثبات رسیده است.

1. جهت یابی در طبیعت با کمک حرکت ظاهری خورشید

در صورتی که هوا صاف و آفتابی باشد متوجه میشوید که خورشید در حرکت ظاهری خود به دور زمین هر روز صبح از مشرق طلوع و در ظهر رو به طرف جنوب تمایل پیدا کرده و بعد از ظهر در مغرب غروب می نماید. در نتیجه اگر طوری بایستید که دست راست شما به طرف مشرق و دست چپ به طرف مغرب قرار گیرد روبروی شما، شمال و پشت سر جنوب خواهد بود.

۲. جهت یابی در طبیعت با ساعت و خورشید

در این روش ساعت دقیق و سالم و عقربه دار خود را به طور افقی در دست گرفته و نوک عقربه ساعت را طوری متوجه خورشید سازید که سایه آن درست در زیر عقربه قرار گیرد، در این حال نیمساز زاویه حاصل از عقربه ساعت شمار و عدد ۱۲ نمایشگر جنوب (حقیقی) و سوی دیگر آن شمال (حقیقی) را نشان می دهد.

۳. با استفاده از خورشید و سایه اجسام

در این روش در جهت یابی در طبیعت چوب یا میله نسبتاً صافی را که طول آن حدود یک متر میباشد انتخاب و مراحل زیر را انجام دهید.

-۱ میله مورد نظر را در زمین آفتابگیر و همواری به طور عمودی قرار دهید.

۲ – انتهای محل سایه را بوسیله دستک یا قطعه سنگی علامت بگذارید. -۳- پس از ۱۰ الی ۱۵ دقیقه انتهای محل سایه را مجدداً بوسیله دستک علامت بگذارید.

۴- دو نقطه علامت گذاری شده را به هم متصل ساخته و آن را قدری امتداد دهید.

۵ – امتداد بدست آمده راستای مغرب و مشرق را نشان میدهد. علامت اول روی امتداد جهت مغرب و علامت دوم جهت مشرق را مشخص مینماید)

تذکر : در شرایطی که چیزی برای شاخص قرار دادن در دسترس نباشد میتوان از سایه تیر برق یا تلگراف و تلفن استفاده نمود، حتی اگر این قبیل شاخصها هم نبود میتوان با سایه ایجاد شده از جسم خود این عمل را انجام داد.

4. روش استفاده از برابری سایه اجسام

۱ – میله مورد نظر را به طور عمود در زمین آفتاب گیر و همواری که بتواند سایه ای در قبل از ظهر شرعی ایجاد کند قرار دهید.

۲ – انتهای محل سایه ایجاد شده را توسط دستک و یا قطعه سنگی بر روی زمین علامت بگذارید تا نقطه W بدست آید.

۳- کمانی از دایره به مرکز شاخص مربوطه و شعاع سایه آن در روی زمین رسم نمایید.

۴- بدیهی است هر چه به ظهر نزدیک تر شویم از طول سایه کاسته می شود و در ظهر حقیقی به حداقل میرسد و از آن به بعد دوباره به طول آن افزوده می شود تا هنگامی که سایه مذکور قوس رسم شده را قطع نماید محل برخورد سایه با کمان را علامت گذاری نمایید تا نقطه E بدست آید.

۵ – دو نقطه W و E علامت گذاری شده در روی کمان را بوسیله خط مستقیم به هم متصل نمایید تا امتداد WE که معرف مشرق و مغرب است بدست آید. ٦ – خطی از مرکز میله (S) به امتداد EW عمود نمایید تا کمان رسم شده را در نقطه ای بنام N قطع نماید. امتداد شده امتداد SN امتداد جنوب به شمال را رسم نشان می دهد.

تذکر : دقت این روش به سرعت و دقت کامل در هنگام برخورد مجدد سایه بعد از ظهر و کمان دایره و همچنین نحوه عمود ساختن خط SN خط EW بستگی دارد.

5. جهت یابی در طبیعت به کمک ساعت آفتابی

در این روش در جهت یابی در طبیعت بایستی یک ساعت آفتابی رسم نمایید. برای رسم آن روی مقوایی یک نیم دایره را از مرکز به ۱۲ قسمت مساوی تقسیم کرده و از سمت راست شماره گذاری نمایید به طوری که عدد ٦ سمت راست و عدد ۱۸ سمت چپ نیم دایره قرار گیرد. حال می توان از این ساعت آفتابی به دو صورت استفاده نمود :

• مواقعی که زمان معلوم و جهات نامعلوم باشد.
• مواقعی که جهات معلوم و زمان نامعلوم باشد.

۱ – مواقعی که زمان معلوم میباشد با قرار دادن یک شاخص در مرکز دایره، مقوا را بچرخانید تا سایه شاخص بر روی زمان معلوم قرار گیرد. در این حالت عدد ۱۲ جهت شمال حقیقی را نشان میدهد.

۲ – مواقعی که جهات معلوم باشد با قرار دادن یک شاخص در مرکز دایره مقوا را بچرخانید تا عدد ۱۲ در برابر شمال (حقیقی) قرار گیرد. در ایــن حـالـت ســایه شاخص روی هر عددی قرار گرفت زمان را معلوم میکند.

مطلب مفید دیگر: جهت یابی در شب

منبع: کتاب جهت یابی در طبیعت