امروزه بخاطر و جود دستگاه های جی پی اس و سیستم های مسیر یابی و… شاید از نظر خیلی از دوستان دیگه نیازی به آموزش کار با قطب نما های پیچیده نباشه. البته این حرف همچین بی راه هم نیست، زیرا کار با دستگاه های جدید ساده تر هستش و زمان یادگیری کمتری را طلب میکنه و برای کار با اونها مهارت کمتری مورد نیاز است و درصد خطای کمتری هم دارن، البته این را هم نیاد از یادبرد که این سیستم ها معایب خودشون را هم دارند که نمیشه از اونها چشم پوشی کرد.
مثل: باتری، متکی به شبکه بودن، بعضا متکی به اینترنت بودن و… پس یادگیری و به همراه داشتن یک قطب نما علاوه بر سیستم های دیگه ناوبری و جهت یابی برای یک طبیعتگرد واجب هستش.
در ادامه نحوه کار با قطب نمای m1 آمریکایی را باهم بررسی خواهیم کرد.
قبل از اینکه وارد آموزش شویم نیاز داریم که یکسری اصطلاحات و مبانی جهت یابی در طبیعت را بدانیم، پیشنهاد می کنم ابتدا این مقاله را کامل مطالعه کنید و سپس برای ادامه آموزش کار با قطب نما به این صفحه برگردید.
مقاله: جهت یابی در طبیعت
تعاریف و اصطلاحات کار با قطب نما
قطب نما وسیله ای است دارای عقربه مغناطیسی که این عقربه در جهالت آزاد جهت شمال مغناطیسی را نشان میدهد و بوسیله آن میتوان زوایا را نسبت به شمال اندازه گیری نمود. اصول ساختمان انواع قطب نماها یکسان میباشد ولی از نظر شکل ظاهری تفاوت دارند که تعدادی از انواع آن عبارت است از :
- قطب نمای M1
- قطب نمای M2
- قطب نمای منشوری
در این مبحث اصول کار و بکارگیری قطب نمای M1 و منشوری توضیح دادة خواهد شد.
به منظور درک بهتر تقسیمات قطب نما و کار با آن باید با یک سلسله تعاریف و اصطلاحات آشنایی لازم داشته باشیم.
تعریف درجه در قطب نما:
اگر محیط دایره را به ٣٦٠ قسمت مساوی تقسیم کنیم و آنها را به مرکز دایره امتداد دهیم هر یک از زوایای حاصله را یک درجه. گویند به عبارت دیگر یک سیصد و شصت ام محیط دایره را یک درجه گویند است.
تعریف میلیم در قطب نما:
زاویه رویت یک شئی یک متری در فاصله یک کیلومتری را یک میلیم گویند.
با توجه به تعریف میلیم و فرمول محیط دایره (۳/۴ × قطر) محیط دایره ای به شعاع ۱۰۰۰ متر به ۶۲۸۰ قسمت تقسیم شده که هر قسمت را یک میلیم گویند.
به منظور آسان کردن محاسبات برخی از کشورها محیط دایره را ٦٠٠٠ قسمت و برخی به ۶۴۰۰ قسمت تقسیم بندی کرده و هر قسمت را یک میلیم گویند.
تعریف امتداد:
خط واصل بین توقفگاه خود و نقطه مورد نظر را امتداد گویند.
تعریف گرا در کار با قطب نما:
زاویه ای است افقی بین امتداد شمال و امتداد مورد نظر شروع از شمال در جهت حرکت عقربه های ساعت.
نقطه نشانی :
نقطه ای است مشخص و ثابت که در امتداد گرای مورد نظر قرار داشته باشد و به عبارت دیگر نقطه یا شیی ثابت به جز هدف می باشد. نقطه ای که جهت نشانه روی و موارد دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.
آموزش کار با قطب نما: معرفی اجزاء قطب نما m1
۱ – بدنه
۲ – درب قطب نما
۳ – صفحه لغزنده
۴ – عقربه مغناطیسی
۵ – خط شاخص
٦ – تیغه نشانه روی
۷ حلقه دستگیره (شستی)
۸ – عدسی
۹ – شکاف نشانه روی
۱۰ – طوقه کار در شب
۱۱ – تار مویی
۱۲ – روزنه درب
۱۳ – قطعه صدا ساز
۱۴ – خط کش مقیاس
تذکر :
مواد داخل محفظه قطب نمای ،M1 مواد رادیوایزوتوپ H3 که جزء مواد رادیواکتیو میباشد و چنانچه تماس مستقیم با بدن انسان داشته باشد آسیب پذیر است و از باز کردن درب پشت آن خودداری فرمایید.
جلد:
به منظور حمل و نقل و مراقبت و نگهداری قطب نما از آن استفاده میگردد.
دستگیره (شستی):
برای صحیح در دست گرفتن و چفت کردن درب قطب نما از آن استفاده می شود.
مقر عدسی :
برای قفل کردن صفحه مدرج از آن استفاده میشود که شامل عدسی و شکاف نشانه روی می باشد.
خط کش قطب نما :
با مقیاس یک بر 50000 هزارم که جهت اندازه گیری فاصله بین دو نقطه و رسم امتدادگراها روی نقشه مورد استفاده قرار میگیرد.
بدنه :
شامل طوقه کار در شب صفحه ثابت و صفحه مدرج به شرح زیر میباشد.
طوقه کار در شب :
صفحه متحرکی است که در شب از آن استفاده میشود و شامل ۱۲۰ تقه که هر تقه جابجایی معادل ۳ درجه و ۵۳/۴ میلیم (آمریکایی) می باشد.
صفحه ثابت:
صفحه ای است که خط سیاه رنگی روی آن قرار دارد. از این خط برای قرائت گرا استفاده می شود.
صفحه مدرج :
صفحه ای است لغزنده که روی آن عقربه مغناطیسی و دو نوع تقسیمات وجود دارد و به منظور پیدا کردن جهات و خواندن گرا از آن استفاده می شود. این تقسیمات به رنگهای قرمز و مشکی میباشد تقسیمات قرمز بر حسب درجه بوده و هر ۵ درجه علامت گذاری و هر ۲۰ درجه عددگذاری شده است و تقسیمات مشکی بر حسب میلیم بوده و هر ۲۰ میلیم علامت گذاری و هر ۲۰۰ میلیم عدد گذاری شده است.
ثابت کننده صفحه لغزنده :
در هنگام بسته شدن مقر عدسی بسته شدن مقر عدسی قسمت پایین آن با یک زائده برخورد نموده که باعث ثابت شدن صفحه لغزنده و عقربه مغناطیسی در مرکز می شود.
نکاتی که قبل از کار با قطب نما باید به آن توجه کرد
صحیح در دست گرفتن قطب نما M1 :
انگشت شصت را داخل دستگیره قرار داده و درب آن را در روز ۹۰ درجه او در شب ۱۲۰ الی ۱۵۰ درجه باز نمایید و همچنین مقر عدسی را ۴۵ درجه باز کرده و قطب نما را به حالت افقی در دست بگیرید.
عوامل مؤثر در انحراف عقربه مغناطیسی:
الف) میدانهای الکتریکی
از کلیه وسایل الکترونیک و میدانهای الکتریسته قطب نما باید به اندازه لازم فاصله داشته باشد.
ب میدانهای مغناطیسی
از کلیه اجسامی که از دسته فلزات محسوب می شوند قطب نما باید به اندازه لازم فاصله داشته باشد.
کار با قطب نما چگونه است؟
اطمینان از سالم بودن قطب نما :
هر فرد باید هنگام آموزش کار با قطب نما در بد امر اطمینان از سالم بودن کلیه قسمت های آن داشته باشد که موارد آن به شرح زیر است :
– قسمت خط کشی کاملاً صاف و خوانا باشد و مندرجات آن ضربه نخورده باشد.
– درب قطب نما و قسمتهای فسفری و تارمویی نشانه روی کاملا سالم باشند. مقر عدسی كاملاً سالم و دچار لقی نباشد.
– شاستی ثابت کننده صفحه لغزنده مدرج و عقربه مغناطیسی به طور صحیح کار کند.
– محفظه و صفحات ثابت لغزنده و طوقه کار در شب کاملا سالم باشد. با چرخش ۳۶۰ درجه ای قطب نما با رعایت نکات تعیین شده اطمینان از صحیح کار کردن صفحه لغزنده و عقربه مغناطیسی داشته باشید.
– مدرجات، درجه گرا و قسمتهای فسفری کار در شب کاملاً خوانا و سالم باشند.
کاربرد های قطب نما در طبیعتگردی
– تعیین گرای یک امتداد در روز
– تعیین امتداد یک گرا در روز
– تعیین گرای یک امتداد در شب
– تعیین امتداد یک گرا در شب
نحوه گرا گرفتن در روز با استفاده از قطب نما
بعد از رعایت کردن نکات توضیح داده شده توسط شکاف نشانه روی و تار مویی به طرف امتداد دو نقطه مورد نظر (هدف) نشانه روی کرده و بدون این که قطب نما حرکت کند از روی صفحه مدرج به کمک عدسی عددی را که زیر خط سیاه صفحه ثابت قرار دارد قرائت نمایید این عدد گرای امتداد مورد نظر است.
مطلب مفید دیگر: آموزش جهت یابی در شب
– اعداد قرمز گرای امتدادها را بر حسب درجه و اعداد سیاه بر میلیم میباشد.
– اعداد قرائت شده را باید در ۱۰۰ ضرب نمایید.
تعیین امتداد یک گرا در روز با استفاده از قطب نما
بعد از رعایت نکات فوق باید به دور خود چرخیده تا گرای داده شده زیر خط سیاه قرار بگیرد. در این حالت امتداد تار مویی درب قطب نما به طرف امتداد گرای مورد نظر می باشد.
حال چنانچه همراه با گرای داده شده مسافتی هم تعیین شده باشد در امتداد تار مویی نقطه نشانی گرفته و توسط قدم شماری یا وسایل مسافت سنج مسافت پیموده می شود.
آموزش گرا گرفتن و کار با قطب نما در شب
بعد از رعایت نکات توضیح داده شده باید خط بلند شب نما روی صفحه متحرک کار در شب را با خط سیاه منطبق ،نموده سپس به محض مشاهده نقطه مورد نظر امتداد هدف و یا برق دهانه جنگ افزار ،دشمن توسط شکاف نشانه روی و دو. نقطه شب نمای تار مویی به طرف آن نشانه روی کرد پس از این که به طور کامل نشانه روی انجام شد بدون این که قطب نما حرکت کند توسط مقر عدسی صفحه مدرج را قفل کرده و طوقه کار در شب را جهت خلاف حرکت عقربه ساعت چرخانده و تقه ها را شمارش کرده تا خطوط بلند شب نمای طوقه کار در شب و عقربه مغناطیسی صفحه مدرج روی هم منطبق شوند.
مطلب مفید دیگر: نی تصفیه آب طبیعتگردی
آنگاه تعداد تقه ها را در عدد ۳ ضرب نموده تاگرا طبق بحث تبدیلات به درجه تبدیل گردد. در این حالت چنانچه گرا را بر حسب میلیم روسی بخواهید تعداد تقه ها را در عدد ۵۰ ضرب کنید و اگر بر حسب میلیم آمریکایی بخواهید تعداد تقه را در عدد 4/53 ضرب نمایید.
آموزش کار با قطب نما در شب: تعیین امتداد یک گرا در شب
بعد از رعایت نکات توضیح داده شده باید خط بلند شب نما را با خط سیاه منطبق نموده و سپس گرای داده شده را به تقه تبدیل کرد (هر تقه برابر ۳ درجه یا ۵۰ میلیم روسی یا ۵۳/۴ میلیم آمریکایی است سپس تقه های بدست آمده را در جهت خلاف عقربه های ساعت روی قطب نما ببندید آنگاه بچرخانید تا این که خط شب نما روی فلش شمال قرار گیرد در این حالت امتداد نقاط شبنمای تار مویی درب قطب نما به طرف گرای مورد نظر میباشد.
حال چنانچه همراه با گرای داده شده مسافتی هم تعیین شده باشد در امتداد تار مویی نقطه نشانی گرفته و توسط قدم شمار یا وسایل مسافت سنج مسافت را در آن امتداد طی نمایید در شب میتوان از فلشهای شب نما استفاده نمود و فواصل را برای نقطه نشانی کم کرد و به کمک افراد خودی امتداد را مشخص کرد.
منبع: کتاب جهت یابی و کار با قطب نما
سایت تخصصی آموزش بقا در طبیعت و بوشکرفت