وقتی صحبت از جهت یابی و نقشه خوانی میشود، احتمالاً بارها واژه “شمال” به گوشتان خورده است. اما آیا می دانستید که شمال یک مفهوم و جهت ثابت نیست! و در واقع چند نوع مختلف دارد؟ دانستن انواع شمال ها و تفاوت هایشان به شما کمک میکند در سفر ها و شرایط اضطراری جهت یابی دقیق تری داشته باشید.
در این مطلب کوتاه از مجموعه مقالات آموزش جهت یابی در طبیعت، با معرفی انواع شمال در نقشه و تفاوت هایشان، شما را برای استفاده بهتر از ابزارهای جهت یابی آماده می کنیم.
چند نوع شمال وجود دارد؟
- شمال جغرافیایی
- شمال مغناطیسی
- شمال شبکهای
شمال جغرافیایی (geographic north)
شمال جغرافیایی به جهتی اشاره دارد که به قطب شمال زمین منتهی میشود. این شمال بر اساس ویژگی های طبیعی زمین و محور چرخش آن تعریف میشود. در نقشههای استاندارد، خطوط شمال-جنوب بر اساس شمال جغرافیایی تنظیم شده اند. این نوع شمال همیشه ثابت است و نقطه مرجع اصلی در نقشه خوانی به شمار میرود.
شمال مغناطیسی چیست؟ (magnetic north)
شمال مغناطیسی همان جهتی است که قطب نما نشان میدهد. قطب نما بر اساس میدان مغناطیسی زمین عمل میکند و به سمت قطب مغناطیسی شمال هدایت میشود. نکته مهم در مورد شمال مغناطیسی این است که موقعیت قطب مغناطیسی متغیر است و با قطب شمال جغرافیایی کمی تفاوت دارد. این اختلاف را انحراف مغناطیسی می نامند و این مقدار بسته به موقعیت جغرافیایی شما متفاوت است. برای نقشه خوانی دقیق، باید انحراف مغناطیسی منطقه ای که در آن هستید را بدانید و آن را در محاسبات خود اعمال کنید.
مطلب مفید دیگر: چگونه انرژی خود را در شرایط بقا مدیریت کنیم؟
تعریف شمال شبکه؟
شمال شبکه ای در نقشه هایی که دارای خطوط شبکه ای یا مختصاتی هستند، استفاده میشود. این شمال معمولاً بر اساس خطوط عمودی نقشه که روی کاغذ چاپ شدهاند، تعریف میشود. شمال شبکهای بیشتر در نقشههای نظامی یا نقشههای دقیق مورد استفاده قرار می گیرد. گرچه شمال شبکه ممکن است نزدیک به شمال جغرافیایی باشد، اما همیشه کاملاً منطبق با آن نیست و برای کارهای دقیق باید این تفاوت را در نظر گرفت.
تفاوت شمال جغرافیایی و شمال مغناطیسی
تفاوت شمال جغرافیایی و شمال مغناطیسی در تعریف، موقعیت، و کاربرد آنها است. شمال جغرافیایی به نقطه ای ثابت در قطب شمال زمین اشاره دارد که محور چرخش زمین از آن میگذرد و به عنوان مرجع اصلی در نقشه ها استفاده می شود. در مقابل، شمال مغناطیسی به جهتی گفته میشود که قطب نما نشان می دهد و به قطب شمال مغناطیسی زمین ختم میشود.
این قطب ثابت نیست و موقعیت آن به دلیل تغییرات میدان مغناطیسی زمین دائماً تغییر میکند. انحراف مغناطیسی، که اختلاف زاویه بین این دو شمال است، بسته به موقعیت جغرافیایی میتواند به سمت شرق یا غرب باشد. شمال جغرافیایی برای نقشهخوانی دقیق و استفاده از GPS اهمیت دارد، در حالی که شمال مغناطیسی برای جهت یابی با قطب نما در طبیعت کاربرد دارد. برای استفاده هم زمان از این دو، باید انحراف مغناطیسی را در محاسبات در نظر گرفت.
مطلب مفید دیگر: جهت یابی با ساعت عقربه دار
اهمیت شناخت انواع شمال ها در نقشه خوانی
شناخت انواع شمال ها برای هر طبیعت گردی ضروری است. اگر از قطب نما استفاده میکنید، باید بدانید که جهت قطب نما بر اساس شمال مغناطیسی است و این جهت ممکن است با شمال جغرافیایی تفاوت داشته باشد.
همچنین، اگر از نقشههای شبکهای استفاده میکنید، باید بدانید که شمال شبکه ای بر اساس خطوط چاپ شده روی نقشه تنظیم شده است و ممکن است کاملاً با شمال جغرافیایی منطبق نباشد. این آگاهی به شما کمک میکند که در شرایط مختلف با اطمینان بیشتری مسیر خود را پیدا کنید.
علامت شمال در نقشه کجاست؟
علامت شمال در نقشه معمولاً در قسمت بالای نقشه قرار دارد. بیشتر نقشه ها به صورت استاندارد طوری طراحی میشوند که بالای نقشه نشان دهنده شمال جغرافیایی باشد. برای تأکید و راهنمایی بهتر، یک فلش یا علامتی به نام “فلش شمال” یا “North Arrow” روی نقشه قرار داده میشود که جهت شمال را نشان میدهد.
در برخی نقشهها، به خصوص نقشه های تخصصی یا توپوگرافی، ممکن است دو علامت جداگانه وجود داشته باشد: یکی برای شمال جغرافیایی و دیگری برای شمال مغناطیسی. این تفاوت به دلیل انحراف مغناطیسی است. بنابراین، برای خواندن صحیح نقشه و جهت یابی، همیشه باید به علامت شمال توجه کنید تا از موقعیت درست اطمینان پیدا کنید.
این مطلب هم ممکن است برای شما مفید باشد: راهنمای جامع انواع بلیط هواپیما و تفاوتهای آنها
در پایان در مورد انواع شمال ها بدانید که…
شمال جغرافیایی، شمال مغناطیسی و شمال شبکه ای سه نوع اصلی شمال هستند که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند. فهمیدن تفاوت های این انواع شمال ها به شما کمک میکند که در طبیعت، ماجراجوییها و حتی در زندگی روزمره دقیق تر و حرفه ای تر عمل کنید. آگاهی از این مفاهیم یکی از مهارت های ضروری برای هر طبیعت گرد است. پس هر زمان که نقشه ای در دست داشتید یا از قطب نما استفاده کردید، این مفاهیم را به خاطر بسپارید و از آنها استفاده کنید تا مسیرتان را با اطمینان بیشتری پیدا کنید.
سایت تخصصی آموزش بقا در طبیعت و بوشکرفت | یاشار موسی وند